راهکار های تامین دما و رطوبت گیاهان آپارتمانی

درباره تامین دما و رطوبتی که برای گل ها و گیاهان آپارتمانی مناسب است  دو نوع بررسی انجام شده است. اولین بررسی در مورد تک تک گیاهان و شرایط خاص آنها است که میتوانید با جستجو نام گیاه در بالای صفحه به شرایط نگهداری مخصوص آن، دسترسی داشته باشید.

از آنجا که معمولا در منزل و یا محل کار از بیش از یک گیاه نگهداری میکنیم، مناسب است شرایط عمومی که معمولا اکثر گل ها و گیاهان آپارتمانی در آن رشد مناسبی دارند و با مشکل در رشد مواجه نمیشوند را بدانیم و این دما را معیار نگهداری از گل ها و گیاهان آپارتمانی خود قرار دهیم.

تشخیص تامین رطوبت مورد استفاده گیاه

۲ نشانه وجود دارد که میتوان با کمک گرفتن از آنها، متوجه شد رطوبت مورد نیاز گیاه تامین نشده است و نیاز به تامین رطوبت بیشتری دارد.

• افتادگی گیاه: مقصود از افتادگی در گیاه، پژمردگی های دائم و موقت است که در اثر موارد مختلفی اتفاق می­افتد و در مقاله دلیل پژمردگی و افتادگی گیاهان آپارتمانی به طور تخصصی و مفصل توضیح داده شده است. یکی از آن موارد، تامین نشدن رطوبت است. بنابراین باید زمانی که پژمردگی گیاه را مشاهده میکنیم شروع به تست برای پیدا کردن مشکل گیاه کنیم. اولین گام برای شروع، افزایش رطوبت محیط گیاه است.
• تغییر رنگ در برگ ها: معمولا تغییر به رنگ زرد نشان از تامین نشدن رطوبت در گیاهان است. اما تغییر به رنگ های دیگر، مثل تبدیل رنگ ابلق به سبز،مربوط به تامین نور میگردد که در مقاله تامین نور گیاهان آپارتمانی توضیح داده شده است.
• ریختن گل های گیاه یا تشکیل نشده آنها

جدول تعیین میزان رطوبت باتوجه به نوع گیاهان

همچنین به کمک این جدول برای دوره های مختلف رشد گیاه میتوان برنامه ریزی کرد. مثلا در زمان کاشت بذر دما را به نهایت  مقدار ممکن رسانده و با رسیدن به مرحله رشد، آنرا به حدود ۶۰ درصد کاهش میدهیم.

نکات نگهداری در مورد دما تمام گیاهان آپارتمانی

الف) تنظیم دمای محیط

تمام گیاهان محدوده دمایی مشخصی برای رشد دارند که در اغلب آنها بین ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی گراد متغیر است. و تفاوت ناگهانی دمای اطراف آنها بیشتر از ۵ درجه باعث وارد شدن شوک به گیاه یا گل آپارتمانی و صدمه دیدن آن میشود.

ایجاد شوک، علامت هایی دارد. به عنوان نمونه، افزایش ناگهانی دما، باعث ریزش گل و برگ و زرد شدن آنها میگردد.

پیشگری آسیب با دو توصیه ساده

۱- بهتر است سعی کنیم شرایطی در محیط ایجاد کنیم که دما در فضای خانه یا محل کار، به طور یکنواخت تغییر کند. به عنوان نمونه انتخاب گرمایش بوسیله شوفاژ گزینه مناسبی در این زمینه محسوب میگردد اما مقصود قرار دادن گلدان کنار شوفاژ نیست. چون اگر برگ های گیاه شما در نزدیک منبع گرمایی مثل شومینه یا شوفاژ قرار داشته باشد، امکان خشک و چروکیده شدن آنها به شدت افزایش پیدا میکند. دلیل این موضوع، جریان هوای گرم در نزدیک رادیاتور، شومینه و بخاری است.

۲- قرار دادن گلدان ها در کنار پنجره ها با اینکه امکان فراهم شدن نور مناسب برای گیاه را فراهم میکند اما میتواند باعث تغییر سریع دما در اطراف باشد. از این رو، حتی اگر این مکان را به عنوان محل قرار گیری گلدان های آپارتمانی خود قرار دادید، شایسته است در فصل سرما، به باز و بسته شدن آنها، حساسیت بیشتری داشته باشید.

ب) توجه به تاثیر دما بر رشد گیاهان

گیاه یک موجود زنده است و به همین علت رشد آن تشکیل شده از عوامل مختلفی مثل رطوبت، نور، دما و… است. در بین تمام این موارد، دما همانند منبع انرژی به حساب آمده و آنقدر اهمیت دارد که کاهش آن باعث توقف رشد گیاه خواهد شد. به همین دلیل است که وقتی کاربران سوال میکنند که رشد گیاه من متوقف شده چکار کنم؟ پاسخ کارشناسان گل آرا، برای شناسایی مشکل، شناخت منشا مشکل است و یکی از مواردی که باید بررسی شود، دمای محیط است. چون اگر دمای مورد نیاز گیاه تامین نشود، عملکرد متوقف شده و نتیجه آن توقف رشد گل یا گیاه آپارتمانی خواهد بود.

در نقطه مقابل، انرژی گرمایی باعث رشد گیاهان خواهد شد و تنها در این موضوع باید به حداکثر دمای مورد نیاز گیاه گوشه چشمی داشته باشیم.

توقف رشد، در صورتی اتفاق می­افتد که شوک ناگهانی به گیاه وارد نشود. اما در صورتی که این کاهش دما به همراه شوک نیز باشد علاوه بر توقف رشد گیاه که در اثر تامین نشدن دمای مورد نیاز اوست موجب تغییر رنگ برگ ها یا ریزش آنها نیز خواهد شد.

در عواملی که در رشد گیاهان تاثیر دارند، هر عامل؛ نقش کلیدی منحصر به فردی را ایفا میکند و پرسیدن این سوال که : عامل مهم در رویش گیاهان چیست؟ سوال دقیقی نیست. چون این سوال شبیه این است که عامل مهم در زنده ماندن انسان چیست؟

مسلما در پاسخ به سوال دوم نمیتوان مورد خاصی نام برد چرا که در زنده ماندن انسان عوامل مختلفی دست به دست هم داده اند و نیاز به آنها در موارد گوناگون متفاوت است و هریک جایگاه ویژه ای دارند. به هر حال در اینکه انرژی گرمایی باعث رشد گیاهان میشود امری انکار ناپذیر است اما این بمعنی نادیده گرفتن اثر بقیه انرژی ها و عوامل موثر در رشد گیاهان نیست.

ج) توجه به فصل نگهداری و جابه جایی گل

دمای محل سکونت در فصل های سرد سال همانند پاییز و زمستان تغییرات چشم گیری دارد و این تغییرات معمولا برای گیاهان آپارتمانی خوشایند نیست. به همین خاطر باید سعی کرد با نیاز های خاص این گیاهان در زمستان آشنا شد و متناسب با آنها با گیاه زندگی کرد. در غیر این صورت احتمال از بین رفتن آن در شرایط سرما وجود دارد. برای توجه به شرایط گیاه در فصل پاییز و زمستان مناسب است به تمام نکات زیر در این دو فصل توجه ویژه­ای داشت:

۱- دادن آب کمتر به گیاه

در فصل زمستان که فصل استراحت گیاه است، به آب کمتری نیاز دارد. چون رشد کمتری را در این فصل تجربه میکند. وقتی آب گلدان توسط گیاه استفاده نشود در اطراف ریشه باقی مانده و آن را میپوساند.

توجه به این نکته ضروری است که نیاز آبی گیاه متوقف نمیشود بلکه میزان آن کاهش پیدا میکند. به همین علت نباید به طور کلی از آبیاری آن فراموش کرد.

برای یافتن زمان نیاز به آب با چک کردن خاک گلدان، اگر بعد از فروبردن شیئی در گلدان متوجه شدیم خاک خشک شده است، میتوان مقدار کمی آب در فصل استراحت به گیاه اضافه کرد.

فشار دادن خاک برای فهم میزان رطوبت خاک را  توصیه نمیکنیم چون در برخی گیاهان میتواند به ریشه ها آسیب برساند.

همچنین اگر مدت زیادی است که از گلدان نگهداری میکنید احتمالا بتوانید با استفاده از وزن آن، میزان نیاز آبی را متوجه شوید. البته این روش نیاز به تجربه خاص و طولانی دارد و در همه موارد توصیه نمیشود. در هر صورت راهنمای آبیاری گیاهان در خانه میتواند در خصوص آبیاری بهتر و دقیق تر و متناسب با گیاه راهنمای مناسبی باشد.

۲- توجه به رطوبت محیط در فصل زمستان

وسایل گرمایشی که در زمستان از آنها استفاده میکنیم مثل بخاری و شومینه معمولا گرمای خشکی در محیط ایجاد میکنند.

برای از بین بردن کمبود رطوبت حاصل از فعالیت این وسایل بهتر است گیاهان را به آشپزخانه منتقل کرده و یا با افزایش رطوبت محیط گیاه که در همین مقاله به آن اشاره شده است، نیاز رطوبت آن را تامین کنیم. مثلا برای این کار در فصل زمستان میتوان از کتری در حال جوشیدن در منزل استفاده کرد.

۳- تلاش برای تغییر نکردن دما

در فصل های سرد سال، باید محل هایی که محل نفوذ سرما هستند را خالی از گیاه کنیم. این کار از وارد شدن شوک به گیاهان جلوگیری خواهد کرد.

۴- توجه به کوددهی در فصل های سرد سال

توجه به نیاز کودی گیاهان در هر فصل متناسب با همان فصل انجام میگیرد.

درباره این مورد در مقاله شیوه نگهداری گیاهان در زمستان توضیحات مفصلی بیان شده است.

از آنجا که عموما جابه جایی گل باعث تنش به گیاه میشود، توصیه متخصصان، انجام این کار در فصل استراحت آن است. بنابراین چنانچه در زمان تعویض گلدان، گیاه هنوز به خواب زمستانی نرفته است و مثلا قصد داریم جابه جایی گلدان را در فصل پاییز انجام دهیم، بهتر است، تعویض گلدان در دمای مورد نیاز گیاه انجام شود تا در مورد دما، کمترین تنش به گیاه وارد شده و شاهد توقف رشد آن نباشیم.

د) اتفاقات دمایی خاص

اگر دمای محیط گیاه افزایش ناگهانی پیدا کرد به طوری که کنترل آن سخت باشد، میتوانیم با بالا بردن رطوبت محیط، فعالیت های گیاه را تنظیم کنیم. به عنوان مثال اگر روزی در منزل پخت غذای زیادی داشتیم و گرما و حرارت ناشی از این فعالیت، بیش از اندازه بود، برای تنظیم فعالیت های گیاه و صدمه وارد نشده به او، مقداری بخار آب در فضای اطراف بوسیله دستگاه بخور یا ….. ایجاد میکنیم. با این کار دمای اطراف گیاه با تامین رطوبت هماهنگ شده و شرایط رشد گیاه به حالت عادی بازمیگردد.

دمای مناسب گلخانه برای پرورش گیاهان

دمای گلخانه گل های آپارتمانی چقدر است که میتوانند گیاه را با این طراوت به من تحویل بدهند اما به محض اینکه به خانه می­آورم، نمیتوانم از آن نگهداری کنم؟

پاسخ:

در گلخانه هایی که گیاهان آپارتمانی پرورش داده میشوند معمولا دو تفاوت عمده با منزل وجود دارد. تفاوت اول توجه به دما و تفاوت دوم وجود طبیعی رطوبت زیاد در آنهاست.

برای اینکه فضای منزل را مقداری شبیه به گلخانه های تولید و پرورش گیاهان آپارتمانی کنیم، بهتر است به دمای منزل حساسیت به خرج داده و اجازه ندهیم بیش از اندازه سرد یا گرم بماند.

همچینین برای شبیه سازی میزان رطوبت گلخانه ها، از اسپری منظم برگ های گیاهان نباید غفلت کرد.

البته پیشنهاد میکنیم در مورد هر گیاهی به تناسب مورد و به صورت مخصوص، جستجو کنید تا به گیاهانی که اسپری برای آنها مضر است به خاطر تامین بیش از اندازه رطوبت، آسیبی وارد نشود.

نکاتی در مورد رطوبت تمام گیاهان آپارتمانی

تامین نیاز رطوبت معمولا آسان تر از تنظیم دماست. چون بوسیله کار های لذت بخشی مثل پاشیدن آب روی برگ ها و سر زدن از زه کش گیاه حاصل میشود. همچنین از آن جا که تشخیص میزان رطوبت مورد نیاز گیاه با توجه به ظاهرش امکان پذیر است، این مساله را جزو آسان ترین و لذت بخش ترین کارهای نگهداری گیاهان کرده است.

به طور کلی، گیاهانی که برگ های ضخیم تری دارند، تحمل کبود رطوبت را بیشتر از بقیه گیاهان دارند.

ویژگی گیاه این است که با تعریق به کمک بخار هوای اطرافش، رطوبت را از روزنه ها جذب میکند. متاسفانه گاهی به خاطر نشستن گرد و غبار روی این روزنه ها، این جذب به سختی اتفاق افتاده و به گیاه آسیب وارد میشود. بنابراین بهتر است برنامه­ی منظمی برای تمییز کردن برگ های گل های آپارتمانی داشته باشیم. برای این کار مناسب است از پارچه ای نرم و آب و لرم استفاده کرد. همچنین بهتر است این کار در ماه های زمستان که گیاه در فصل استراحت قرار دارد انجام شود اما اگر مقدار آب کم است و برگ گیاه شسته نمیشود بلکه فقط پارچه لطیفی روی آن کشیده میشود اصراری بر انجام این کار در زمستان نیست.

روش های افزایش رطوبت محیط

۱- استفاده از کتری آب جوش

یکی از در دسترس ترین شیوه ها در منزل استفاده از بخار آب جوش برای بالا بردن رطوبت محیط است. این کار علاوه بر اینکه رطوبت محیط را افزایش میدهد، به بالارفتن دما کمک قابل توجه­ای میکند و به همین علت گزینه مناسبی برای تنظیم دما و رطوبت منزل است.

۲- اسپری کردن برگ ها

این روش جزو مرسوم ترین روش های بین ماست البته باید توجه داشته باشیم که روش اسپری کردن برگ ها برای تامین رطوبت، زمان کوتاهی تاثیر دارد و برای گیاهان رطوبت دوست، این کار باید با برنامه ریزی بیشتر و مداوم تر صورت بگیرد. باید مراقب بود که در انتخاب این روش برای تامین رطوبت، به نوع گیاه توجه داشت و متناسب با آن گیاه این روش را انتخاب کرد. به عنوان نمونه، گیاهانی که دارای برگ های کرکدار هستند مانند بنفشه آفریقایی به اسپری کردن حساس اند و این کار باعث بیماری آنها خواهد شد. (بیماری هایی همانند قارچ و…) به همین علت پیشنهاد میکنیم برای آموزش تامین رطوبت گل های آپارتمانی خود، نام آن گیاه را در کادر بالای صفحه جستجو کرده و یا از لیست گل ها و گیاهان آپارتمانی آن را پیدا کرده و با شیوه نگهداری مخصوص گیاه تان آشنا شوید.

۳- استفاده از یک سینی دارای سنگ ریزه در زیر گلدان

با قرار دادن یک سینی دارای سنگ ریزه که در بین آن سنگ ریزه ها آب ریخته ایم در زیر گیاه، میتوان به کمک تبخیر آب داخل زیر گلدانی، رطوبت گیاه را تامین کرد. این روش نسبت به روش قبل، تداوم بیشتری دارد. همچنین از آنجا که تامین رطوبت در این روش به صورت یکنواخت انجام میشود، رطوبت اطراف برگ ها به صورت ثابت باقی خواهد ماند.

اگر ظاهر این کار را نمیپسندید میتوانید در جاگلدانی گیاه مقداری سنگ ریزه و آب ریخته و زهکش گلدان را روی آن قرار دهید. با این کار میتوان از تبخیر آب استفاده کرده و تامین رطوبت را با موفقیت انجام داد.

ممکن است بپرسید، چرا باید از سنگ ریزه استفاده کرد وقتی نیاز به تبخیر داریم و با نگهداشتن آب در زیرگلدانی یا یک ظرف مخصوص این تبخیر انجام شده و رطوبت تامین میگردد.

پاسخ این است که گذاشتن سنگ ریزه ها به خاطر این است که ریشه های گیاه نباید دائما با آب تماس داشته باشند چون این کار باعث پوسیدگی آنها خواهد شد و سنگ ریزه جلوی تماس مستقیم آب با ریشه ها را میگیرد.

۴- استفاده از دستگاه خودکار تهیه رطوبت

در این دستگاه دایره رطوبتی بین صفر تا صد قرار داده شده است که میتوان با تعیین میزان رطوبت مورد نیاز، رطوبت محیط گیاه را تامین کرد.

این دستگاه ها، قطعه ای حساس به رطوبت دارند و زمانی که رطوبت هوای گیاه کمتر شود شروع به کار میکنند و رطوبت محط را به میزان تعیین شده میرسانند.

برای پرورش گل ها و گیاهان آپارتمانی رطوبت نباید کمتر از ۵۵ درصد باشد.

۵- استفاده از شیوه مجموعه ای

اگر یک یا چند گیاه را در مجموعه محفظه شکل نگهداری میکنید، میتوان با قرار دادن یک ظرف کوچک آب در آن مجموعه تامین رطوبت را انجام داد. چون بخار آب از محفظه بیرون نمیرود، میتواند تا مدتی حتی با ظرفی نسبتا کوچک این کار را انجام داد. همچنین اگر تعداد گل ها زیاد باشد، رطوبت حاصل از جمع شدن آنها در کنار یکدیگر باعث تولید فضای مرطوبی خواهد شد.

۶- ترجیحا محل نگهداری از گل را آشپرخانه و حمام که رطوبت بیشتری دارد انتخاب کنید

سوالات متداول دما و رطوبت گیاهان آپارتمانی

• مناسب ترین رطوبت برای گیاهان آپارتمانی چقدر است؟

گیاهان آپارتمانی که در ایران نگهداری میکنیم معمولا در مناطق گرمسیری پرورش داده شده اند بنابراین بهتر است آنها را در صورت امکان در رطوبت ۴۰ تا ۶۰ درصدی نگهداری کنیم. تنظیم این مقدار رطوبت با دستگاه های رطوبت ساز به راحتی امکان پذیر است.

• آیا گیاهان آپارتمانی باعث افزایش رطوبت میشوند؟

تنفس و فتوسنتز گیاهان آپارتمانی باعث افزایش رطوبت میشود. گیاهان برای ساخت غذا، مقداری آب از طریق برگ ها جذب میکنند. پس از اتمام عملیات فتوسنتز، بیش از ۹۰ درصد این آب بخار شده و به هوا برمیگردد. پس خود گیاه به تنهایی مقداری رطوبت تولید میکند.به همین خاطر است که در محیط هایی که درختان بیشتری دارند همانند جنگل ها رطوبت بیشتر هوا قابل حس است.

• آیا نیاز رطوبت گیاهان در شب و روز متفاوت است؟

سعی کنید اگر دستگاه تنظیم رطوبت در اختیار دارید، رطوبت محیط گیاه در فضای تاریک را بین ۷۰ تا ۸۰ درصد تنظیم کنید چون گیاهان در شب ها و هوای تاریک، نیاز به رطوبت نسبی بیشتری دارند.

• آیا رطوبت ۸۰ درصد که در پاسخ سوال قبل بیان شد بیش از اندازه نیست؟ به گیاه صدمه نمیزند؟

اکثر گیاهان آپارتمانی که در ایران نگهداری میکنیم مربوط به مناطق گرمسیری هستند. این ویژگی باعث شده است که دما و رطوبت بالا نه تنها برای آنها مضر نباشد بلکه بهترین و ایده آل ترین رشد در اکثر آنها مربوط به فضاهای دارای رطوبت بالا باشد. (البته نه برای تمام گیاهان) به همین جهت گلخانه ها رطوبتی بالای ۸۰ درصد دارند. البته این موارد استثناء هایی هم دارد که باید با مطالعه دقیق در مورد گیاه مورد نظر نگهداری را شروع کرد.

• گیاهان به خاطر رطوبت زیاد چه علامت هایی نشان میدهند؟

در رطوبت بیش از حد، ممکن است علائمی همانند پوسیدگی یا کپک زدن برگ ها همچنین پوسیدگی ریشه را اصلی ترین نشانه های رطوبت های زیاد بیان کرد. برای جلوگیری از این موارد میتوانید از فن استفاده کرده و فضای نگهداری گل را با تهویه متعال نمایید. هرچقدر دما کمتر شود، میزان رطوبت هم کاهش پیدا خواهد کرد.

• بهترین دما و رطوبت برای رشد گیاهان چیست؟

بهترین دما بین ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی گراد و بهترین رطوبت حدود ۸۰ درصد است